Chào bạn,
Rất vui khi gặp lại bạn với Bản tin Bản quyền & Thương hiệu của Ngân & Sỹ.
Hôm nay, bài viết đầu tiên sau khi tên Bản tin có một chút điều chỉnh, mình muốn chia sẻ đến bạn một số thông tin về những loại tài sản trí tuệ mà ít nhiều ai cũng có khả năng nắm giữ. Tuy nhiên, đôi lúc không phải ai cũng biết là mình đang sở hữu.
Hy vọng, sau khi đọc bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về những gì mình có, không chỉ có tiền, tài sản có thể cầm nắm được như xe máy, vàng bạc…mới gọi là tài sản, mà chúng ta còn có thể có những tài sản trí tuệ khác hiện hữu thường xuyên trong công việc và trong việc kinh doanh của mỗi người.
Tiệm bán sữa “Lương Sỹ milk” có các loại tài sản trí tuệ nào?
Và để dễ dàng hơn cho việc giới thiệu này, hôm nay mình sẽ dẫn bạn đến một tiệm bán sữa tươi nhỏ của nhà bạn Sỹ có tên “Lương Sỹ milk”.
Theo bạn, bên cạnh những tài sản như nông trại nuôi bò để lấy sữa, những trang thiết bị của nhà máy, những tủ, kệ để trưng bày bán sản phẩm, doanh nghiệp nhỏ của nhà bạn Sỹ còn có những tài sản trí tuệ nào nữa?
Bản quyền
Đầu tiên, khi bước vào quầy hàng bán sữa, bạn sẽ thấy nhiều hình ảnh về những đàn bò, về những cánh đồng cỏ …cả những tờ rơi, bài báo viết về nông trại nhà bạn Sỹ. Những hình ảnh và bài viết đó đều được bảo hộ dưới danh nghĩa là quyền tác giả (hay còn gọi là Bản quyền). Do đó là tài sản của Sỹ, bạn không thể tự ý sử dụng vì mục đích thương mại mà chưa có sự cho phép của tác giả. Trừ một số ngoại lệ không cần xin phép, không cần trả tiền, bạn có thể đọc lại bản tin số #15. Chỉ bạn sử dụng tác phẩm của người khác không xin phép và không trả tiền mà bọn mình đã chia sẻ.
Tuy nhiên, dù xin phép hay không thì việc ghi rõ tên tác giả, tác phẩm là bắt buộc trong tất cả các trường hợp. Tức quyền “nhân thân” là được bảo hộ vô thời hạn, dù ngàn năm sau, tên bạn trên tác phẩm vẫn phải được tôn trọng. Bạn có thể xem lại về thời hạn này trong bản tin số #13. Thời điểm bạn có thể sử dụng tác phẩm của người khác mà không cần xin phép.
Lưu ý: bản quyền được bảo hộ một cách tự động khi được định hình trên một vật chất nhất định, không cần phải đăng ký, tuy nhiên việc đăng ký nên được tiến hành trong một số trường hợp cụ thể. Bạn có thể đọc thêm về vấn đề này tại bản tin số #3. Bản quyền bảo hộ gì?
Nhãn hiệu
Tiếp theo, nhãn hiệu chữ “Lương Sỹ milk”, logo, hay biểu tượng kết hợp cả chữ và logo được gắn trên bao bì sản phẩm sữa sẽ được bảo hộ dưới dạng nhãn hiệu. Khác với bản quyền, được bảo hộ tự động không cần phải đăng ký, nhãn hiệu chỉ được bảo hộ khi tiến hành đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (trừ nhãn hiệu nổi tiếng như Apple, Nike…dù không đăng ký vẫn được bảo hộ). Hồ sơ đăng ký nhãn hiệu thành công thì nhãn hiệu sẽ được bảo hộ trong vòng 10 năm, không cần tiến hành gia hạng gì trong 10 năm đó. Tuy nhiên, lưu ý nên sử dụng nhãn hiệu, nếu không có nguy cơ bị người khác yêu cầu hủy bỏ do việc không sử dụng.
Kiểu dáng công nghiệp
Thứ ba, Công ty Lương Sỹ milk bán sữa bên cạnh được đóng gói vào bịch giấy bạn có thể thấy ngoài siêu thị, thì công ty còn bán sữa được chứa trong các loại chai có hình hình dáng một bông hoa sen rất độc đáo, chưa hề xuất hiện trên thị trường Việt Nam và quốc tế. Trong trường hợp này, cái chai hoa sen đó có thể được bảo hộ ở dạng là một “Kiểu dáng công nghiệp.” Ví dụ dễ hiểu hơn như điện thoại màn hình gập của Samsung chẳng hạn, nếu Samsung là người đi tiên phong sản xuất đầu tiên và đáp ứng các yêu cầu bảo hộ thì những Kiểu dáng điện thoại đó có khả năng được bảo hộ với tên gọi là “Kiểu dáng công nghiệp.” Hay các hãng xe hơi, xe gắn máy cũng rất quan tâm đến việc bảo hộ các “kiểu dáng xe” mới, độc, lạ của mình nhằm độc quyền trên thị trường một kiểu dáng công nghiệp cụ thể.
Bạn nhớ nhé, nếu trong một phút chốc bất chợt, sợi dây “sáng tạo” của bạn bừng sáng, và bạn tạo ra được một sản phẩm nào đó với hình dáng rất đặc biệt, có thể bạn đang sở hữu một “kiểu dáng công nghiệp” đáp ứng các yêu cầu bảo hộ không chừng. Tương tự như nhãn hiệu, bạn cũng cần đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ thì kiểu dáng công nghiệp mới được bảo hộ.
Sáng chế
Thứ tư, giả sử bạn Sỹ đã nghiên cứu và tạo ra được một công nghệ giúp giữ ấm được sữa trong vòng 24 tiếng mà không cần máy hâm, giải pháp kỹ thuật này có thể được bảo hộ là một “Sáng chế”, nếu đáp ứng được các yêu cầu của luật sáng chế.
Chia sẻ thêm với bạn, sáng chế là một giải pháp kỹ thuật có thể ở dạng quy trình (như quy trình giữ ấm sữa như Sỹ đã nghiên cứu được) hay sản phẩm (máy cắt lúa, máy ATM…) nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên. Tương tự nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp, bạn cũng cần liên hệ đến Cục sở hữu trí tuệ để đăng ký cho sáng chế nếu muốn nó được bảo hộ.
Bí mật kinh doanh
Và một loại tài sản trí tuệ nữa mà mình nghĩ ít nhiều trong mỗi chúng ta chỉ cần đang làm một công việc cụ thể nào đó thì đều có thể đang nắm giữ đó là “Bí mật kinh doanh.” Bạn có thể nghĩ, chắc phải điều gì ghê gớm lắm mới gọi là bí mật kinh doanh chứ? Nhưng không phải vậy, chỉ cần nó là một thông tin không dễ dàng có được mà theo bạn nếu ai nắm giữ sẽ có lợi thế kinh doanh nhiều hơn những người không nắm giữ và đặc biệt bạn có cơ chế để bảo hộ những bí mật kinh doanh đó thì đã đáp ứng yêu cầu được bảo hộ theo quy định của pháp luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam và đa số các nước.
Ví dụ dễ hiểu hơn: Bạn có một kỹ thuật viết rất hiệu quả, theo bạn ai biết được kỹ thuật này đều có thể tạo nên những tác phẩm hay mang lại thu nhập cao. Biết được điều đó, bạn đã có một quy trình lưu trữ nó bảo mật trong hệ thống máy tính của công ty, hay doanh nghiệp nhỏ của bạn. Chi tiết, bạn thiết lập hệ thống công ty sao chỉ những người biết được mật khẩu mới có thể tiếp cận, mở và sử dụng file đó để biết được kỹ thuật viết, đồng thời cũng đặt tên file là “File viết ABC-Bảo mật.”
Bạn cũng nói rõ với nhân viên công ty hay đối tác trao đổi đây là bí mật hay thông tin bảo mật của công ty. Trong trường hợp này, nếu nhân viên của bạn cố tình tiết lộ kỹ thuật này cho đối thủ sau khi tiếp xúc thì có khả năng nhân viên đó đã xâm phạm đến bí mật kinh doanh của công ty bạn, thông qua việc bạn cung cấp những quy trình bảo mật đã thiết lập như mình đã trình bày.
Dù to hay nhỏ, doanh nghiệp thường có loại tài sản trí tuệ nào?
Như vậy ở trên là 5 loại tài sản phổ biến mà một doanh nghiệp, hay một cá nhân đang làm tự do vẫn có thể sở hữu. Theo mình, dù bạn đang sở hữu một công ty lớn về công nghệ, hay chỉ là một freelancer, một chủ doanh nghiệp nhỏ, ít nhiều bạn vẫn đang sở hữu một số loại tài sản trí tuệ. Ít nhất 3 loại tài sản phổ biến là bản quyền (giấy tờ, văn bản, hình ảnh…), nhãn hiệu (ví dụ: nhãn hiệu Ngân Trần cho dịch vụ tư vấn viết copywriting, dấu hiệu phân biệt sản phẩm/dịch vụ của công ty bạn so với đối thủ), và bí mật kinh doanh (những thông tin mà khi sở hữu bạn có lợi thế hơn người khác).
Mình tổng hợp lại cơ chế để bảo hộ các tài sản trên như sau:
Bản quyền được bảo hộ tự động khi được định hình trên một vật chất nhất định, không cần phải đăng ký, nhưng việc đăng ký khuyến khích được thực hiện trong một số tình huống cụ thể.
Nhãn hiệu (trừ nhãn hiệu nổi tiếng), kiểu dáng công nghiệp, sáng chế cần liên hệ Cục sở hữu trí tuệ để đăng ký bảo hộ.
Bí mật kinh doanh (những hiểu biết không dễ dàng có được, nếu sử dụng thì có lợi thế hơn người không nắm giữ), không cần đăng ký, nhưng cần có “các biện pháp cần thiết để bảo mật kinh doanh đó không bị bộc lộ và không dễ dàng tiếp cận được.
Theo bạn, bạn đang sở hữu loại tài sản trí tuệ nào trong 5 tài sản trí tuệ trên?
Bạn muốn mình viết thêm bài viết về đối tượng nào nhất?
Bạn cứ comment mình sẽ từ từ viết bài để trả lời cho bạn nhé.
Cảm ơn bạn đã đọc bản tin tuần này. Nếu thấy nó có thể hữu ích với ai đó thì nhớ “share” giúp bọn mình nghen.
Ngân & Sỹ cảm ơn bạn nhiều. Chúc bạn ngày thứ 5 nhiều niềm vui.