#7. 8 tips giúp bạn sử dụng ảnh mà không vi phạm bản quyền từ Google
Tôi đã từng loay hoay tìm hiểu làm thế nào sử dụng hình ảnh trên Google mà không vi phạm bản quyền, còn bạn thì sao?
Là một người viết, kinh doanh các sản phẩm tri thức, hay thậm chí là kinh doanh online nhỏ lẻ, bạn cần sử dụng hình ảnh để minh họa cho bài viết của mình thu hút và hiệu quả hơn. Google có thể xem là nơi phổ biến được mọi người lựa chọn đầu tiên khi tìm hình ảnh.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách kiểm tra tính bản quyền của ảnh như thế nào. Tôi cũng vậy, không biết nên bắt đầu đâu, cuối cùng tôi quyết định tự chụp cho an toàn nhất. Nhưng đâu phải hình ảnh nào cũng có thể tự chụp được cơ chứ!
Nếu vậy, bài viết này dành cho bạn, với việc chia sẻ 7 tips giúp bạn tự tin hơn khi sử dụng công cụ tra cứu hình ảnh trên Google, hạn chế các trường hợp bị xem là vi phạm bản quyền. Một điều không ai muốn gặp.
Số 1: Có hình ảnh là có chủ nhân
Luôn mặc định những hình ảnh tìm thấy trên Google là hình ảnh có bản quyền cho đến khi bạn xin phép được từ tác giả. Đừng chỉ nhìn vào hình ảnh cảm thấy là cũ kỹ hay bình thường quá, nên nghĩ rằng nó không được bảo hộ.
Bạn có biết thời hạn để một tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả ít nhất là 50 năm (có thể dài hơn tùy quy định của mỗi quốc gia) sau khi tác giả chết?
Số 2: Không chắc thì cần tìm hiểu
Nếu không tìm thấy thông tin của tác giả, bạn cần tìm hiểu, tra cứu để xác thực tác giả của tấm hình trước khi sử dụng nó.
Nếu không, không sử dụng là lựa chọn an toàn nhất.
Số 3: Hạn chế rủi ro hơn nếu chỉ bỏ link hình ảnh
Nếu không chắc bạn có sử dụng được hình ảnh đó hay không, chỉ sử dụng link dẫn đến hình ảnh đó. Điều này tốt hơn là bạn sao chép và sử dụng hình trực tiếp vào website hay blog của bạn.
Số 4: Nếu bạn có ngân sách, mua nó
Nếu bạn dùng cho mục đích thương mại, khuyến khích nên mua quyền sử dụng hình ảnh (license) từ các công ty chuyên cung cấp hình ảnh. Ví dụ như: Adobe Stock hay Shutterstock ….. Nhưng lưu ý là bạn cũng chỉ được sử dụng những hình ảnh đó đúng trong phạm vi được quy định. Nên đọc kỹ phạm vi bạn có thể dụng.
Số 5: Sử dụng “CC-licensed image” (nhưng cẩn thận, nó không có nghĩa là bạn thoải mái sử dụng)
Bạn có thể sử dụng các hình ảnh có giấy phép Creative Commons (CC) license. Nhưng lưu ý cần đọc kỹ phạm vi bạn được sử dụng. Vì không phải bạn được sử dụng thoải mái tất cả các hình ảnh. (Newletters tiếp theo IP Lovers sẽ giới thiệu rõ hơn tổ chức Creative Commons là gì? Mục đích của tổ chức này? Và các loại giấy phép cơ bản của nó)
“Creative Commons License Spetrum” by Shaddim (CC BY)
Số 6: Sử dụng “Google’s Advanced Imgage Search”
Bạn có thể tìm kiếm các hình ảnh trên Google’s Advanced Imgage Search. Bấm vào link, tìm từ khóa hình ảnh mà bạn thích, kéo xuống phần “Usage rights” bạn có thể chọn:
All (tức cả hai loại bên dưới)
Creative Common licenses (những hình ảnh đó đánh dấu của “Creative Commons” thì tùy theo cấp độ là chủ sở hữu cho phép, bạn cần đọc kỹ và sử dụng đúng theo yêu cầu.
Commercial and other licences (những hình ảnh có bản quyền, bạn phải mua hoặc xin phép, những cũng chỉ được sử dụng trong phạm vi cho phép)
Số 7: Sử dụng “các ngoại lệ” (fair use/fair dealing) cho phép (tuy nhiên nó không dễ như bạn tưởng)
Để hài hòa lợi ích của tác giả hình ảnh và lợi ích chung của cộng đồng, có một số ngoai lệ bạn được sử dụng hình ảnh mà không phải xin phép, không cần phải trả tiền như: dùng cho mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân, hay sao chép hình ảnh để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu…Tuy nhiên, bạn thấy đó, cũng không hề dễ dàng gì để bạn sử dụng ngoại lệ này.
Số 8: Tự chụp hình ảnh, tự sử dụng
Và nếu như bạn thấy quá mệt mỏi khi phải tìm hiểu tác giả của tấm hình là ai, hay phải đọc quá nhiều thông tin quy định về phạm vi mình được sử dụng, dù hình ảnh đã gắn có biểu tượng “CC-licensed image”. Cách an toàn nhất là bạn hãy tự chụp hình ảnh mà mình cần sử dụng.
Đây là cách mà một chị bạn của mình giảng dạy về luật sở hữu trí tuệ tại một trường ĐH nổi tiếng ở nước ngoài tiến hành, khi chị cần một tấm hình để minh họa dùng làm Poster cho một hội thảo về dược phẩm sắp đến. Với áp lực phải tuân thủ quy định của pháp luật bản quyền, nhưng hạn chế ngân sách, chị đã tự bỏ bỏ mấy viên thuốc bên cạnh vỏ lọ thuốc trên một tờ giấy cùng một vài đạo cụ đơn giản, chụp và sử dụng nó. Đúng là “tự lo thì vẫn hạnh phúc hơn nhỉ! Bạn lâu lâu có thể thử cách này xem sao nha.
Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về Creative Commons là gì? Mục đích của tổ chức này? Và các loại giấy phép cơ bản của nó thì cùng đón đọc số Newsletter tiếp theo của chúng mình nghen.
Lưu ý: Luật bản quyền có phạm trù cực kỳ phức tạp và khác nhau ở các quốc gia. Không sử dụng nôi dung của bài viết này như một lời khuyên pháp lý.